ADHD và tuổi teen - tăng động giảm chú ý

Author: Bs Nguyễn Thị Ngọc Minh

Post date:

Việc phát hiện sớm và điều trị sẽ mang lại nhiều lợi ích cho trẻ và người lớn. Hãy đồng hành cùng con đúng cách.Trẻ tăng động giảm chú ý sẽ khó kiểm soát các triệu chứng và gặp nhiêu tình huống xã hội khó khăn. Nếu trẻ không được chẩn đoán sớm và kiểm soát các triệu chứng thì có thể dẫn đến nhiều tình trạng nghiêm trọng như tư tử hoặc lạm dụng ma tuý. người lớn không biết về tình trạng của trẻ sẽ gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống và để lại nhiều trải nghiêm xấu trong tuổi thơ của trẻ.
Việc phát hiện sớm và điều trị sẽ mang lại nhiều lợi ích cho trẻ và người lớn. Hãy đồng hành cùng con đúng cách.

Hầu hết trẻ em được chẩn đoán mắc ADHD vẫn mắc chứng này khi còn ở tuổi thiếu niên. Các triệu chứng của ADHD ở thanh thiếu niên tương tự như các triệu chứng của ADHD ở trẻ em. Chúng bao gồm:
  • Dễ phân tâm
  • Sự vô tổ chức
  • Kém tập trung
  • Hiếu động thái quá
  • Bốc đồng

Trong những năm thiếu niên, đặc biệt là khi những thay đổi nội tiết tố của tuổi vị thành niên đang diễn ra và nhu cầu của trường học và các hoạt động ngoại khóa ngày càng tăng, các triệu chứng của tăng động giảm chú ý ADHD có thể trở nên tồi tệ hơn.

tăng động giảm chú ý ở trẻ vị thành niên - khoyte.com
Tăng động giảm chú ý ADHD ảnh hưởng đến cuộc sống của thanh thiếu niên như thế nào?

Do các vấn đề về mất tập trung và kém tập trung, nhiều thanh thiếu niên mắc chứng tămg động giảm chú ý ADHD gặp vấn đề ở trường học. Điểm có thể giảm, đặc biệt nếu thanh thiếu niên không được điều trị ADHD.

Không có gì lạ khi thanh thiếu niên mắc chứng tăng động giảm chú ý ADHD quên bài tập, làm mất sách giáo khoa và cảm thấy nhàm chán với công việc hàng ngày trên lớp. Thanh thiếu niên có thể trở nên thiếu chú ý hoặc chú ý quá mức, không đợi đến lượt mình trước khi thốt ra câu trả lời. Họ có thể làm gián đoạn giáo viên và bạn cùng lớp của họ, và họ có thể vội vàng hoàn thành bài tập. Thanh thiếu niên mắc chứng ADHD cũng có thể bồn chồn và khó ngồi yên trong lớp.

Thông thường, thanh thiếu niên mắc chứng ADHD quá bận rộn tập trung vào những thứ khác mà họ quên mất nhiệm vụ đang làm. Điều này có thể được thấy rõ đặc biệt với bài tập về nhà và các kỹ năng thể thao và trong các mối quan hệ với bạn bè đồng trang lứa. Sự thiếu chú ý đến những gì họ đang làm thường dẫn đến điểm kém trong các bài kiểm tra và bị cho qua các đội thể thao, các hoạt động sau giờ học và các nhóm đồng đẳng.

ADHD có làm tăng nguy cơ tai nạn xe và uống rượu có vấn đề không?

Có. Lái xe gây ra những rủi ro đặc biệt cho thanh thiếu niên mắc tăng động giảm chú ý ADHD.
Thanh thiếu niên bị ADHD có nguy cơ bị tai nạn xe cao hơn gấp hai đến bốn lần so với thanh thiếu niên không có ADHD.

Thanh thiếu niên mắc chứng ADHD có thể bốc đồng, chấp nhận rủi ro, phán đoán thiếu chín chắn và thích tìm kiếm cảm giác mạnh. Tất cả những đặc điểm này làm cho tai nạn và thương tích nghiêm trọng dễ xảy ra hơn.

Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy những người lái xe ở độ tuổi vị thành niên mắc chứng tăng động giảm chú ýADHD uống thuốc điều trị thì họ ít bị tai nạn hơn.

Thanh thiếu niên bị ADHD có nhiều khả năng nghiện rượu hơn thanh thiếu niên không bị ADHD. Họ cũng có nhiều khả năng gặp vấn đề do uống rượu.
Trong các nghiên cứu, thanh thiếu niên bị tăng động giảm chú ý ADHD có nguy cơ lạm dụng rượu trong vòng 6 tháng qua cao gấp hai lần so với thanh thiếu niên khác và nguy cơ lạm dụng ma túy khác ngoài cần sa cao gấp ba lần.

Điều trị tăng động giảm chú ý ADHD phù hợp có thể giúp giảm nguy cơ lạm dụng rượu và ma túy sau này.

Thảo luận về các đặc quyền lái xe với con bạn liên quan đến kế hoạch điều trị ADHD tổng thể của chúng. Bạn có trách nhiệm thiết lập các quy tắc và kỳ vọng cho các hành vi lái xe an toàn. Hãy chắc chắn bao gồm một cuộc thảo luận về những rủi ro của việc nhắn tin và nói chuyện điện thoại khi lái xe.

Trẻ tăng động giảm chú ý ADHD và các mối quan hệ

Không phải tất cả trẻ tăng động giảm chú ý ADHD đều gặp khó khăn khi hòa đồng với những người khác. Nếu con bạn làm vậy, bạn có thể thực hiện các bước để giúp cải thiện các kỹ năng xã hội và các mối quan hệ của chúng. Những rắc rối của con bạn với các bạn cùng lứa tuổi được giải quyết càng sớm, thì những bước đi như vậy càng thành công.
Nó giúp bạn:
Nhận ra tầm quan trọng của các mối quan hệ đồng đẳng lành mạnh
Cho con bạn tham gia các hoạt động với các bạn cùng lứa tuổi; chọn một hoạt động mà con bạn đặc biệt giỏi hoặc yêu thích sẽ giúp chúng có sự tự tin để tập trung vào việc tương tác nhiều hơn với các bạn cùng lứa tuổi.
Thiết lập các mục tiêu hành vi xã hội với con bạn và một chương trình khen thưởng
Khuyến khích các tương tác xã hội nếu con bạn thu mình hoặc quá nhút nhát
Trước khi con bạn đến một sự kiện, hãy nói về những gì chúng sẽ mong đợi ở đó và những gì người khác có thể mong đợi ở chúng
Đừng cố gắng làm quá nhiều việc cùng một lúc. Chọn một hoặc hai thói quen để thực hiện cùng một lúc.
Đừng đi quá đà. Con bạn không cần phải là thành viên của nhóm nổi tiếng nhất ở trường hoặc có nhiều bạn bè. Một hoặc hai tình bạn thân có thể là tất cả những gì họ cần.
Hỏi giáo viên của con bạn xem lớp học diễn ra như thế nào đối với chúng. Làm việc với họ và cố vấn hướng dẫn để giải quyết mọi mâu thuẫn có thể cản trở tình bạn.

Trẻ tăng động giảm chú ý ADHD cũng có thể là mục tiêu bắt nạt.
Hãy chuẩn bị. Nói chuyện với con bạn về việc phải làm nếu chúng bị trêu chọc hoặc bị bắt. Đảm bảo rằng con biết con có thể nói cho bạn biết nếu bị bắt nạt.

Phương pháp điều trị được đề xuất cho thanh thiếu niên mắc chứng tăng động giảm chú ý ADHD là gì?

Điều trị ADHD bao gồm liệu pháp tâm lý và thuốc.
Có nhiều ý kiến ​​khi nói đến điều trị ADHD ở thanh thiếu niên. Một số chuyên gia tin rằng liệu pháp hành vi một mình có thể hiệu quả đối với thanh thiếu niên. Nhưng theo Viện Sức khỏe Tâm thần Quốc gia, khoảng 80% những người cần dùng thuốc điều trị ADHD khi còn nhỏ vẫn cần dùng thuốc trong những năm thiếu niên.

Thông thường, sự kết hợp giữa thuốc và liệu pháp hành vi là tốt nhất để điều trị cho thanh thiếu niên mắc chứng ADHD. Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ, Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ và Học viện Tâm thần Trẻ em và Vị thành niên Hoa Kỳ đều khuyến nghị liệu pháp nhận thức hành vi để cải thiện các vấn đề về hành vi là một phần của ADHD.

Thuốc điều trị gồm nhó kích thích và không kích thích.
Thuốc kích thích thường được kê đơn để điều trị thanh thiếu niên mắc chứng ADHD.

Những loại thuốc này có thể làm cho thanh thiếu niên tỉnh táo hơn và giúp chúng học tốt hơn ở trường.
Ví dụ về thuốc kích thích bao gồm dexmethylphenidate (Focalin, Focalin XR), dextroamphetamine (Adderall, Adderall XR), lisdexamfetamine (Vyvanse), methylphenidate (Concerta, Quillivant XR, Ritalin) và các muối hỗn hợp của sản phẩm amphetamine đơn thực thể (Myday).
Thuốc kích thích có nhiều tác dụng phụ và có thể gây các triệu chứng dội ngược.
Việc quản lý tác dụng phụ và liều của thuốc kích thích khá nghiêm chặt.
Các loại thuốc không kích thích như atomoxetine (Strattera), clonidine (Kapvay), guanfacine (Intuniv) và viloxazine (Qelbree) cũng được sử dụng để điều trị thanh thiếu niên bị ADHD.
Thuốc không kích thích cho ADHD có các tác dụng phụ khác với thuốc kích thích.
Ví dụ, chúng không thường dẫn đến lo lắng, cáu kỉnh và mất ngủ như các loại thuốc kích thích có thể. Chúng cũng không hình thành thói quen và ít có khả năng bị lạm dụng hơn các loại thuốc kích thích, điều này có thể khiến chúng trở thành lựa chọn thích hợp hơn cho thanh thiếu niên ADHD, những người cũng có vấn đề lạm dụng rượu hoặc ma túy.

Quá nhiều thuốc và quá liều không giúp ích được gì và có thể dẫn đến suy nghĩ tự tử, thay đổi tâm trạng và lạm dụng ma tuý và chất gây nghiện.

Các phương pháp điều trị tăng động giảm chú ý thay thế bao gồm:
  • Chế độ ăn kiêng loại bỏ,
  • Sử dụng chất bổ sung,
  • Huấn luyện cha mẹ,
  • Rèn luyện trí nhớ
  • Phản hồi thần kinh.
Những phương pháp điều trị này đôi khi được sử dụng cùng với các loại thuốc được kê đơn.
Axit béo omega-3 cũng được chứng minh là có lợi cho bệnh nhân tăng động giảm chú ý. Đặc biệt đến nhóm triệu chứng tăng động. Và có thể làm giảm các triệu chứng hỗn hợp của tăng động giảm chú ý. (chi tiết về nghiên cứu tại đây)
Gần đây, một thiết bị nhỏ giúp kích thích phần não được cho là chịu trách nhiệm về ADHD đã được FDA chấp thuận. Thiết bị này, được gọi là Hệ thống kích thích dây thần kinh sinh ba (tk mặt) bên ngoài Monarch (eTNS), có thể được kê đơn cho bệnh nhân từ 7 đến 12 tuổi không dùng thuốc điều trị ADHD.


Cha mẹ có thể giúp trẻ mắc chứng ADHD như thế nào?

Tăng động giảm chú ý ADHD ảnh hưởng đến tất cả các phần trong cuộc sống của một thiếu niên. Là cha mẹ, mục tiêu đầu tiên của bạn là nói chuyện cởi mở với con bạn. Hãy ủng hộ và chấp nhận mọi lúc. Bạn cũng có thể nhờ bác sĩ nhi khoa của con bạn giúp đỡ trong việc thảo luận về ADHD và cách điều trị nó.

Bằng cách thực hiện các hành động sau, bạn có thể giúp con bạn quản lý ADHD:
  • Cung cấp các kỳ vọng, hướng dẫn và giới hạn rõ ràng, nhất quán.
  • Hướng dẫn thiết lập ưu tiên.
  • Đặt thời gian biểu hàng ngày và hạn chế tối đa việc sao nhãng.
  • Hỗ trợ các hoạt động mà con bạn có thể đạt được thành công cá nhân (ví dụ như thể thao, sở thích hoặc các bài học âm nhạc).
  • Xây dựng lòng tự trọng của con bạn bằng cách khẳng định hành vi tích cực.
  • Khen thưởng hành vi tích cực.
  • Đặt ra hậu quả cho hành vi xấu.
  • Giúp con bạn lên lịch và tổ chức.
  • Giữ một thói quen có cấu trúc cho gia đình bạn với cùng thời gian thức dậy, giờ ăn và giờ đi ngủ.
  • Thiết lập một hệ thống nhắc nhở ở nhà để giúp con bạn luôn đúng tiến độ và ghi nhớ các dự án đã đến hạn. Hãy chắc chắn bao gồm bài tập về nhà và thời gian chơi trong lịch trình. Trẻ em có thể được hưởng lợi từ việc trình bày trực quan lịch trình của chúng, chẳng hạn như lịch hoặc danh sách. Xem lại điều này với con thường xuyên.
  • Làm việc với giáo viên của con bạn để đảm bảo rằng con bạn đang thực hiện nhiệm vụ ở trường.
  • Hãy bình tĩnh khi kỷ luật con bạn.
  • Nêu gương tốt. Không phải lúc nào thanh thiếu niên cũng thể hiện điều đó, nhưng những người trưởng thành trong cuộc sống của chúng rất có ảnh hưởng và quan trọng đối với chúng.
  • Đảm bảo rằng con bạn ngủ đủ giấc. Đặt ra các quy tắc chắc chắn cho TV, máy tính, điện thoại, trò chơi điện tử và các thiết bị khác. Đảm bảo rằng tất cả những thứ này được tắt trước khi đi ngủ.
  • Sắp xếp và học cách sắp xếp các vật dụng hàng ngày. Con bạn nên có một nơi cho mọi thứ và giữ mọi thứ ở đúng vị trí của nó. Điều này bao gồm quần áo, ba lô và đồ dùng học tập.
  • Sử dụng bài tập về nhà và máy tính xách tay. Nhấn mạnh tầm quan trọng của việc để con bạn viết ra các bài tập và mang về nhà những cuốn sách cần thiết. Một danh sách kiểm tra có thể hữu ích để đảm bảo các vật dụng như sách học, hộp ăn trưa và áo khoác được mang về nhà mỗi ngày.

Khi con lớn hơn


Sống tốt với tăng động giảm chú ý ADHD nghĩa là gắn bó với việc điều trị. Khi chúng là người lớn, hãy khuyến khích con bạn gặp gỡ người điều trị ADHD cho con. Cùng nhau nói về cách họ có thể tự quản lý thuốc của mình. Nếu con đến tham gia liệu pháp trò chuyện, con cũng nên có kế hoạch để tiếp tục điều đó.
Thảo luận về việc đặt thuố thể đảm bảo đặt thuốc mới trước khi hết thuốc. Nếu con chuyển đi hoặc rời đi học đại học, hãy đảm bảo rằng con có một bác sĩ hoặc chuyên gia tăng động giảm chú ý ADHD khác gần nhà mới để con có thể nhận được sự giúp đỡ khi cần.

Con bạn cần biết rằng điều quan trọng là phải uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ. Nếu không, các triệu chứng của họ sẽ trở nên tồi tệ hơn. Điều đó có thể khiến con khó học hoặc làm tốt công việc. Nó thậm chí còn làm tăng tỷ lệ con có thể tham gia vào các hành vi nguy cơ, chẳng hạn như lạm dụng rượu.
Đảm bảo con biết các tác dụng phụ của thuốc và tham gia vào việc theo dõi và kiểm soát tác dụng phụ.

Đảm bảo rằng họ biết rằng con không bao giờ được dùng chung thuốc với người khác.

Bạn cũng sẽ muốn nói chuyện với con mình về những trách nhiệm hàng ngày mà chúng sẽ phải đối mặt khi tự lực.
Ví dụ, họ sẽ quản lý các bữa ăn và giặt giũ như thế nào?
Con có thể mong đợi thanh toán những hóa đơn nào, và họ sẽ thanh toán bằng cách nào? và lên kế hoạch là các công việc như thế nào?
xem thêm
ADHD ở người lớn
12 hacks cho cuộc sống của người lớn mắc tăng động giảm chú ý ADHD.

Đặt ranh giới

Một phần của việc giúp con bạn trở thành một người lớn độc lập là đối xử với chúng như một, bất kể tăng động giảm chú ý ADHD hay không và tình trạng bênhj thế nào. Đừng cằn nhằn về những gì con nên làm, và tôn trọng sự riêng tư và mong muốn của con khi con không muốn giúp đỡ.
Bạn cũng có thể muốn làm một số điều để cho con thấy rằng bạn đang đối xử với con như một người lớn.
Ví dụ, bạn có thể mời con đi ăn tối thay vì làm họ ngạc nhiên bằng cách ghé qua căn hộ của con.
Giúp con bạn lập kế hoạch là tốt. Hãy nói rõ với con rằng bạn luôn sẵn sàng khi con cần bạn. Ví dụ, họ có thể yêu cầu bạn nhắc họ đến hạn trả tiền thuê nhà mỗi tháng. Nhưng hãy đảm bảo rằng con bạn đang thực hiện các yêu cầu.

Hãy để những người chuyên nghiệp vào cuộc

Bạn có thể quen với việc giúp đỡ con mình về nhiều mặt trong cuộc sống của chúng, như quản lý tiền bạc và đối phó với các tình huống xã hội khó khăn.
Chỉ vì con là người lớn không có nghĩa là bạn nên ngừng yêu thương và ủng hộ. Nhưng một cách để giúp chúng có bước tiến nhảy vọt khi trưởng thành là khuyến khích chúng tìm kiếm sự giúp đỡ từ người khác.
Ví dụ, một huấn luyện viên cuộc sống chuyên về ADHD có thể giúp họ phát triển các kỹ năng học tập tốt. Một nhà trị liệu cũng có thể giúp họ tìm ra những cách giao tiếp tích cực khi đối mặt với xung đột.

Bs Nguyễn Thị Ngọc Minh
SOURCES:

CHADD: "Children and Adults with Attention Deficit Hyperactivity Disorder," "Social Skills in Adults with ADHD," "Teens and Young Adults," "Treatment of Teens with ADHD," "Successfully Launching Your Teen or Young Adult With ADHD into the World," "Psychosocial Treatment for Children and Adolescents with ADHD."

National Resource Center on ADHD: "Symptoms and Diagnostic Criteria."

CDC: "ADHD and Risk of Injury," "Other Concerns & Conditions."

National Institutes of Health: "Severe Childhood ADHD May Predict Alcohol, Substance Use Problems in Teen Years."

FDA.

National Institute of Mental Health: "Could I Have Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder?"

American Academy of Child & Adolescent Psychiatry and American Psychiatric Association: "ADHD: Parents Medication Guide."

Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America: "Lag in maturation of the brain's intrinsic functional architecture in attention-deficit/hyperactivity disorder."

Labour Economics: "Sex, drugs, and ADHD: The effects of ADHD pharmacological treatment on teens' risky behaviors."

Attention Deficit Disorder Association.

National Resource Center on ADHD.

ADDvance: “Social Skills for Kids with ADHD.”

Bagwell, C.L. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, November 2001.

Davidson Institute: “Tips for Parents: Improving Skills in Children with ADHD.”

Hoza, B. Journal of Pediatric Psychology, July 2007.

Unnever, J.D. Journal of Interpersonal Violence, February 2003.

Understood: "FAQs About Social Skills Groups."