Người mắc cả 2 hội chứng ADHD và Tự kỷ ở tuổi trưởng thành

Một người có thể cùng lúc mắc hộc chứng tự kỷ ASD và ADHD.

Một người có thể cùng lúc mắc Hội chưng tự kỷ ASD và ADHD.

Hội chứng tự kỷ / Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) và ADHD là hai tình trạng phổ biến ở người lớn. Hơn 5 triệu người trưởng thành - khoảng 2,2% tổng dân số trưởng thành của Hoa Kỳ - mắc ASD, theo CDC. có khoảng 4,4%  người lớn mắc chứng rối loạn hoạt động thiếu chú ý (ADHD).
Hai tình trạng độc lập và có nhiều triệu chứng dễ nhầm lẫn với nhau. Bạn có thể không nhận ra là bạn có thể có cả hai.
Trên thực tế, nghiên cứu cho thấy từ 28% đến 44% tổng số người lớn được chẩn đoán mắc chứng ASD (rối loạn phổ tự kỷ, hay chứng tự kỷ) cũng có thể mắc ADHD.
Chỉ một vài thập kỷ trước, hầu hết các bác sĩ sẽ không nghĩ đến việc sàng lọc bệnh nhân người lớn cho một trong hai tình trạng này. Điều này có nghĩa là nhiều bệnh nhân đã phải điều trị tâm thần trong nhiều năm trước khi họ được chẩn đoán chính thức. Ngày nay, nhiều dịch vụ chăm sóc sức khỏe đã nhận thức rõ hơn về những rối loạn này và cách chúng có thể ảnh hưởng đến người lớn. Do đó, ngày càng nhiều người nhận được chẩn đoán kép này.
Có vẻ như rất nhiều việc phải xử lý nếu bạn hoặc người thân được chẩn đoán mắc cả rối loạn phổ tự kỷ ASD và ADHD. Nhưng khi bạn biết, nó cho phép bạn tìm ra phương pháp điều trị và chiến lược đối phó hiệu quả cho cả hai.

Tại sao ASD và ADHD thường xảy ra cùng nhau?

Cả hai tình trạng này đều là rối loạn phát triển thần kinh. Điều này có nghĩa là chúng ảnh hưởng đến sự phát triển của não bộ. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi cả hai đều có thể ảnh hưởng đến chuyển động, ngôn ngữ, trí nhớ, kỹ năng xã hội và khả năng tập trung. Đáng chú ý nhất, cả hai đều ảnh hưởng đến hoạt động điều hành của bộ não của bạn. Điều này tác động:

• Khả năng đưa ra quyết định
• Kiểm soát căng thẳng và nóng giận.
• Quản lý thời gian
• Khả năng tập trung
• Kỹ năng quản lý, sắp xếp.
• Kỹ năng xã hội

Có vẻ như có một số yếu tố khác giải thích tại sao cả hai thường xảy ra cùng một lúc. Chúng bao gồm:
Thay đổi di truyền. Có một số biến thể nhất định trong gen có thể khiến ai đó dễ mắc cả rối loạn phổ tự kỷ ASD và tăng động giảm chú ý ADHD hơn.
Tiền sử gia đình mắc một hoặc cả hai bệnh. Gen là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ một người có thể mắc chứng rối loạn phổ tự kỷ và ADHD, điều này đã được chứng minh trên một loạt các nghiên cứu, và cho thấy yếu tố gen là tăng nguy cơ mắc hội chứng này lên 8% nếu trong trong huyết thống có người mắc hội chứng.
Những thay đổi tương tự trong cấu trúc não. Nghiên cứu cho thấy rằng cả ASD và ADHD đều có mối liên hệ với sự gián đoạn trong tiểu thể, một nhóm các sợi thần kinh liên kết não trái và não phải của bạn.
Là nam giới. Cả hai tình trạng này đều phổ biến hơn ở trẻ em trai.

Sự khác biệt giữa ADHD và rối loạn phổ  tự kỷ ASD là gì?

Thoạt nhìn, cả hai có vẻ giống nhau rất nhiều. Một người có một trong hai điều kiện có thể:

• Khó chú ý
• Gặp khó khăn khi đọc các tín hiệu xã hội.
• Có những cuộc khủng hoảng
• Xâm phạm không gian cá nhân của người khác
• Vận động liên tục.

Nhưng cũng có những điểm khác biệt chính khác. Các triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ ASD ở người lớn bao gồm:

• Khó giao tiếp bằng mắt
• Vô cảm và không bộc lộ (ảnh hưởng phẳng)
• Kỹ năng hội thoại kém: chuyển chủ đề, lan man hoặc trả lời một từ
• Kỹ năng sử dụng ngôn ngữ lúng túng: sử dụng từ và câu trang trọng, cứng nhắc
• Trí nhớ mạnh mẽ đối với các chi tiết như sự kiện, tên hoặc số liệu thống kê
• Nhận mọi thứ theo nghĩa đen
• Các hành vi bồn chồn, lặp đi lặp lại như xoa tay hoặc đung đưa qua lại
• Gắn bó với một thói quen và khó chịu với những thay đổi
• Dễ bị phân tâm bởi một số điểm tham quan hoặc âm thanh

Trong khi đó, tăng động giảm chú ý ADHD có thể gây ra các triệu chứng rất khác nhau, bao gồm:

• Phạm những sai lầm dường như bất cẩn
• Không thể tập trung vào các nhiệm vụ dài
• Khó làm theo hướng dẫn
• Không thể sắp xếp mọi thứ hoặc nhiệm vụ
• Làm mất những thứ như chìa khóa, ví và điện thoại
• Hay quên
• Gặp khó khăn khi ngồi yên
• Gặp khó khăn khi chờ đợi
• Nói quá nhiều và làm gián đoạn người khác

Tại sao có thể khó chẩn đoán một người trưởng thành bị cả rối loạn phổ tự kỷ ASD và ADHD?

Điều này có thể khó khăn vì nếu ai đó có các triệu chứng nhẹ của một trong hai hoặc cả hai tình trạng, họ có thể đã tìm ra cách để bù đắp cho chúng. Ví dụ, một người nào đó mắc cả tăng động giảm chú ý ADHD và rối loạn phổ tự kỷ ASD có thể thân thiện với những người khác, nhưng chỉ cần nhìn thấy là hơi “chệch choạc”. Có thể khó nhận ra những khó khăn về khả năng tập trung hơn nếu một người tham gia vào một hoạt động mà họ thực sự quan tâm. Những người mắc cả hai tình trạng này cũng có thể ít bị phân tâm hơn so với những người mắc chứng ADHD “truyền thống”, bởi vì họ có thể có xu hướng trở nên bận tâm với một nhiệm vụ dễ dàng hơn hoặc chống lại việc dừng lại.
Việc chẩn đoán những người cũng bị khuyết tật trí tuệ cũng là một thách thức vì các triệu chứng của ASD và ADHD có thể làm lu mờ họ. Một số nghiên cứu cho thấy 70% những người bị thiểu năng trí tuệ và ADHD cũng bị ASD. Nhưng điều này có thể không phải lúc nào cũng đúng như vậy. Ví dụ: nếu một người bị suy giảm trí tuệ nghiêm trọng và không nói được (phi ngôn ngữ), thì họ có thể khó chịu khi không thể giao tiếp điều gì đó. Điều này trông giống như tăng động, nhưng thực sự không phải vậy.

Làm thế nào để một người lớn bị ASD / ADHD được chẩn đoán?

Vì cả hai đều là những điều kiện rất phức tạp và có thể lẫn nhau, nên điều quan trọng là phải đánh giá rất kỹ lưỡng. Nhưng nhiều bác sĩ hiện nay khuyên rằng nếu bạn được chẩn đoán một trong những tình trạng này, bạn cũng nên khám sàng lọc bệnh còn lại. Ví dụ, một số người lớn có các triệu chứng của rối loạn phổ tự kỷ ASD nhẹ, có thể chưa bao giờ được chẩn đoán trong thời thơ ấu vì các triệu chứng ADHD của họ quá nghiêm trọng. Nhưng khi họ đến tuổi trưởng thành trẻ tuổi và ADHD của họ tốt hơn, thì ASD của họ trở nên rõ ràng hơn.
Phỏng vấn bệnh nhân. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử cá nhân, y tế và tâm thần của bạn từ thời thơ ấu cho đến nay.
Họ cũng có thể hỏi bạn những câu hỏi về cách bạn quản lý cuộc sống hàng ngày của mình, chẳng hạn như:

• Có một số điều như ánh sáng chói, một số mùi nhất định hoặc tiếng ồn khiến bạn khó hoạt động hơn không?
• Bạn có bao giờ nghĩ đến việc làm hại bản thân hoặc người khác không?
• Bạn có sử dụng ma túy bất hợp pháp hoặc uống rượu quá mức không?
• Bạn có dành quá nhiều thời gian trên internet không?
• Bạn có bao giờ nhận thấy rằng bạn không chú ý đến những điều làm phiền người khác, như đau hoặc thay đổi nhiệt độ không?

Phỏng vấn người khác.
Bác sĩ của bạn cũng sẽ muốn nói chuyện với những người khác, chẳng hạn như bạn đời của bạn, anh chị em hoặc cha mẹ, để ghi nhận chính xác hơn.
Thang đo hành vi. Bác sĩ của bạn có thể yêu cầu bạn hoặc người thân yêu của bạn hoàn thành thang điểm đánh giá để so sánh hành vi của bạn với những người không mắc ASD và / hoặc ADHD. Có một số thang đánh giá khác nhau mà họ có thể sử dụng.
Kiểm tra sưc khỏe. Nếu bạn không đi khám trong vòng 6 đến 12 tháng qua, các bác sĩ thường khuyên bạn nên đi khám. Điều này sẽ không chẩn đoán ADHD, nhưng nó sẽ loại trừ các tình trạng y tế như rối loạn tuyến giáp hoặc co giật với các triệu chứng bắt chước ASD hoặc ADHD.
Đánh giá khách quan. Bác sĩ của bạn có thể muốn theo dõi bạn trong một môi trường cụ thể, chẳng hạn như tại nhà hoặc tại nơi làm việc, để xem cách bạn hoạt động “trong thế giới thực”.

Triển vọng cho người lớn mắc chứng tự kỷ và ADHD là gì?

Nói chung, đó là một con đường khó khăn hơn so với những người chỉ có chẩn đoán ADHD. Nếu bạn có cả hai điều kiện, bạn có nhiều khả năng phát triển các tình trạng sức khỏe tâm thần khác như trầm cảm và lo lắng. Ngay cả khi không được chẩn đoán mắc bệnh khác, bạn có thể có tâm trạng bất ổn trong ngày khiến cả bạn và những người xung quanh mệt mỏi.
Vì chẩn đoán ASD / ADHD khó khăn hơn chỉ chẩn đoán một trong hai, điều quan trọng là phải tìm một nhà cung cấp điều trị chuyên về cả hai tình trạng này. Bằng cách này, bạn có thể giúp đảm bảo rằng bạn hoặc người thân của bạn nhận được sự chăm sóc cần thiết.

Bs Nguyễn Thị Ngọc Minh
SOURCES:

CDC: “Key Findings: CDC Releases First Estimates of the Number of Adults Living with Autism Spectrum Disorder in the United States,” “Autism Spectrum Disorder.”

National Institute of Mental Health: “Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder (ADHD).”

Translational Psychiatry: “The Co-Occurrence of Autistic and ADHD Dimensions in Adults: An Etiological Study in 17,770 Twins.”

BMC Medicine: “Guidance for Identification and Treatment of Individuals with Attention Deficit/Hyperactivity Disorder and Autism Spectrum Disorder Based Upon Expert Consensus.”

American Journal of Psychiatry: “A Diffusion Tensor Imaging Study in Children with ADHD, Autism Spectrum Disorder, OCD, and Matched Controls: Distinct and Non-Distinct White Matter Disruption and Dimensional Brain-Behavior Relationships.”

Autism Research Institute: “Autism Symptoms and Diagnosis.”

CHADD: “Diagnosis of ADHD in Adults,” “ADHD and Autism Spectrum Disorder.”